Nuôi hào - Một vốn bốn lời!

Tuy nằm phía sâu hơn so với các xã nằm cạnh cửa biển,
nhưng xã Mai Hùng, huyện Quỳnh Lưu (Nghệ An) lại có lợi thế sông Mai
Giang chạy qua xã dài tới 6 km trước khi đổ ra biển tại lạch Cờn. Nhờ
nằm giáp ranh với cửa sông, cửa biển nên nước sông Mai Giang có độ mặn
vừa phải, phù du phát triển mạnh đã tạo ra một lợi thế giúp người dân xã
Mai Hùng có điều kiện để phát triển nghề nuôi trồng thuỷ sản, đặc biệt
là nuôi hàu, một loại đặc sản nước lợ giàu chất dinh dưỡng.
Ông Văn Đức Lực, Phó Chủ tịch UBND xã Mai
Hùng dẫn chúng tôi về thăm 2 xóm 10, 11 để tận mắt thấy cách làm giàu
của người dân ở đây từ các mô hình nuôi hàu. Ông Lực cho biết: Nhắc đến
nghề nuôi hàu phải nói đến anh Văn Đức Sơn (xóm 11). Anh có biệt danh
“Sơn hàu”, bởi anh không chỉ là người đầu tiên thử nghiệm nuôi hàu ở
vùng này mà còn là một trong số những người có diện tích nuôi hàu lớn
nhất xã.
Chúng tôi đến nhà anh Văn Đức Sơn. Anh kể: Khi dự án nuôi hàu ở bên
xã Quỳnh Dị bắt đầu phát triển và mang lại hiệu quả kinh tế cao, tôi
được bạn bè mách nước, giới thiệu sang Quỳnh Dị xem về mà làm thử. Xem
mô hình tôi "sướng" lắm nên bàn với vợ nuôi hàu. Để đảm bảo chắc ăn, vợ
chồng tôi bàn nhau cứ thả thử ít xâu xem nó phát triển ra sao. Sau 1
năm “thả đại” xuống sông, khi bắt hàu lên cả hai vợ chồng không tin ở
mắt mình khi thấy hàu lớn nhanh một cách bất ngờ, con nào, con nấy béo
vàng.

Hóa ra vùng cửa sông Mai Giang quê tôi mới thực sự là nơi sinh
trưởng tốt cho con hàu. Bắt đầu từ đó gia đình tôi và bà con 2 xóm chấm
dứt chuyện lặn sông mò hàu và tiến hành nuôi vụ hàu đầu tiên. Năm đó
gia đình tôi thả 1.000 xâu, không cần bỏ công chăm sóc... sau 10 tháng
kéo lên, trừ tiền vốn bỏ ra làm giàn, tôi thu được hơn 5 triệu đồng. Đà
làm ăn cứ thế phất lên cho đến nay đã 8 năm trong nghề…
Anh Sơn cho biết: Vùng nuôi hàu của anh chỉ có chiều dài dọc bờ sông
hơn 150 m anh thả 10 ngàn xâu, đến mùa thu hoạch phải thuê 5 - 6 lao
động đến tách hàu lấy ruột mới kịp cung cấp cho bạn hàng. Với giá trên
thị trường hiện nay (80.000 - 90.000 đồng/kg ruột), sau khi trừ chi
phí, công canh giữ và thuê nhân công tách vỏ anh thu về trên 30 triệu
đồng.
Nghề nuôi hàu theo quan sát của chúng tôi khá đơn giản và hầu như
không có rủi ro. Để chuẩn bị nơi sinh sống cho hàu con, người dân chỉ
việc dùng vỏ con hàu cũ đục lỗ nhỏ giữa vỏ, dùng dây cước (dài khoảng 70
cm) xâu thành từng xâu, tiếp đến là đóng cọc, làm giàn tre thật chắc
chắn, cắm cách bờ sông từ 4 - 5 mét... Từ tháng 2 - 3 âm lịch hàng năm,
người nuôi bắt đầu cột và treo dây vào dàn với khoảng cách 20 cm/dây,
chỉ khoảng 10 - 15 ngày sau là hàu con bắt đầu tìm đến các dây hàu đó
trú ẩn. Bà con cứ để vậy chờ đến cuối vụ thu hoạch.
Tại huyện Quỳnh Lưu, hiện nay bà con làm nghề nuôi hàu chủ yếu bằng 2
hình thức: Nuôi dàn bằng dây treo như đã nói ở trên và nuôi lồng. Theo
kinh nghiệm của bà con, chu kỳ phát triển của hàu cái sẽ dừng lại khi
xuất hiện gió tây nam (người dân quen gọi gió Lào). Hàu có đặc tính là
khi đẻ trứng xong, trứng nở thành con thì hàu mẹ sẽ chết. Vì vậy, người
nuôi hàu phải kết thúc vụ thu hoạch trước tháng 3 âm lịch hàng năm để
tránh thiệt hại khi lượng hàu trưởng thành bị chết.
Hiện toàn xã Mai Hùng đã có hơn 80 hộ nuôi hàu; hộ nuôi ít nhất
2.000 xâu, hộ nuôi nhiều nhất tới 10.000 xâu. Thị trường hàu rộng lớn,
sản xuất không đủ cho tiêu thụ. Năm 2010, bà con 2 xóm 10, 11 đã thu
được hơn 2 tỷ đồng từ con hàu.
Người dân ở xã Mai Hùng gọi nuôi hàu là nghề 3 không: Không cần con
giống, không cần chăm sóc, không cần nhiều vốn lại dễ nuôi và khả năng
rủi ro thấp nên từ năm 2011, UBND xã Mai Hùng định hướng cho dân tiếp
tục mở rộng diện tích nuôi thêm ở 2 km nước lợ còn lại của xã.