Cá tra: Bao giờ hết bán đổ bán tháo?

Bao giờ hết bán đổ bán tháo?Cập nhật lúc: 10:41 AM, 29/06/2011

Nhu cầu tiêu thụ cá tra trên thế giới đang tiếp tục tăng. Thực
tế trong nước, nhiều nhà máy không đủ nguyên liệu cá tra để sản xuất,
xuất khẩu; vậy mà cá tra nguyên liệu vẫn cứ dư thừa theo chu kỳ, người
nông dân đang bán tháo cá tra với giá thấp hơn giá thành sản xuất. Đó là
hậu quả của việc phát triển “nóng”, làm cấu trúc ngành bị phá vỡ, trong
đó yếu tố lớn nhất là sự “đứt gãy” giữa khâu sản xuất nguyên liệu và
chế biến...
Thừa trong lúc thiếu
Những ngày qua, tại các vùng nuôi cá tra tập trung ở ĐBSCL, người
nuôi đang lao đao vì giá cá giảm mạnh. Lạ một điều là cách đây vài
tuần, khi giá cá tăng cao thì người nuôi lại không chịu bán. Nay giá
giảm, họ đổ xô kêu bán, gây nên tình trạng bán tháo cá tra. Ông Nguyễn
Văn Lai - ở huyện Chợ Lách, Bến Tre - cho biết, vụ này gia đình ông vay
tiền đầu tư trên 2 tỉ đồng nuôi cá tra. Hiện cá đạt trọng lượng gần 1
kg/con, ông kêu bán giá 25.000 đ/kg, nhưng DN chưa chịu mua. Tình trạng
này càng kéo dài ông Lai càng lỗ, vì khi cá lớn từ 1,2 kg/con trở lên,
giá giảm thêm 1.000 đ/kg và càng khó bán, trong khi nợ ngân hàng sắp
tới hạn. Vì vậy mà ông đang định giảm tiếp giá bán.



Ông Nguyễn Ngọc Hải – Chủ nhiệm HTX nuôi cá tra ở quận Ô Môn, TP.
Cần Thơ – kể: Ông mới vừa tháp tùng đoàn DN đi Châu Âu dự hội chợ thủy
sản quốc tế trở về, ông thấy các DN VN chào được giá bán khá tốt (3,4 -
3,5 USD/kg cá tra philê). Trên đường trở về, ông mừng thầm vì có thể
giá mua cá tra nguyên liệu sẽ tăng theo. Thế nhưng, ông thật bất ngờ
khi về tới nhà thấy giá cá tra giảm mạnh. Những người nuôi cá tới lứa
phải bán tháo lúc này vì lo lắng giá cá sẽ giảm sâu hơn nữa, như đã
từng xảy ra trong năm 2009.
Trong giao dịch mua bán cá tra hiện nay giữa các DN và người nuôi có
một quy định nghiệt ngã như sau: Cá nặng từ 1,2 kg/con trở lên bị giảm
giá khoảng 1.000 đ/kg; cá càng lớn, giá càng giảm. Nhiều DN chỉ chấp
nhận mua cá từ 0,7 – 1 kg/con, quá mức đó họ không mua hoặc mua với giá
“rẻ như bèo”. Vì vậy mà nếu vì lý do nào đó người nuôi không kịp bán
khi cá vừa "tới lứa”, để nó vượt qua ngưỡng cho phép, thua lỗ là điều
khó tránh khỏi.
Theo tìm hiểu của chúng tôi, cá tra VN xuất khẩu chủ yếu dưới dạng
philê. Ban đầu cá tra chủ yếu xuất sang Châu Âu - nơi các thực khách
thường ăn món cá tra chiên xốt cà nguyên miếng philê (mỗi miếng philê
nặng khoảng 150 gr, sản xuất từ con cá tra nặng 0,9 – 1 kg/con). Nếu cá
lớn hơn, miếng philê cũng lớn hơn, không phù hợp thị hiếu của thực
khách. Việc tiêu thụ cá tra có độ lớn trên dưới 1 kg/con đã trở thành
thói quen thương mại, cá lớn hơn rất khó tiêu thụ, giá bán thấp.

Những bước đi đầu tiên
VASEP vừa tổ chức cuộc họp với 25 nhà xuất khẩu cá tra hàng đầu để
đưa ra giá sàn xuất khẩu cá tra là 3,3 USD/kg. Từ đó, các DN đưa ra giá
sàn thu mua cá tra nguyên liệu trong nước là 26.000 đ/kg. Các DN cũng
cam kết thu mua hết cá tra nguyên liệu quá lứa đang còn trong dân. Các
DN còn tỏ rõ thiện chí khi chấp nhận để người nuôi có lãi ít nhất 15%,
trong khi DN chỉ cần lãi 5%.
Nếu thiện chí trên là có thật, nó cũng chỉ mang tính “từ thiện”,
nhất thời, vì các DN thừa hiểu nếu người nuôi thua lỗ, phải “phơi ao”,
thì các DN cũng bị “phơi nhà máy”. Làm sao để chuyện “con cá tra” không
còn mang tính “chữa cháy” như thế, điều mà TS Nguyễn Thị Hồng Minh –
nguyên Thứ trưởng Bộ Thủy sản – gọi là “sự phát triển bền vững”? Nhiều
DN đã đầu tư nuôi cá trên diện tích lớn, bằng cách thuê ao của người dân
với giá hợp lý, thuê người dân chăm sóc, nhận khoán...; bằng cách đó,
họ chủ động nguồn cá cho sản xuất, đồng thời người nông dân cũng có thu
nhập khá mà không sợ rủi ro.